Złamanie nogi

Złamaniem nogi, czyli złamaniem kończyny dolnej, określa się przerwanie tkanki kostnej. Wielu złamaniom towarzyszy przemieszczenie kości czego konsekwencją jest uszkodzenie takich struktur jak nerwy, naczynia czy torebki stawowe.

W związku z tym, że kość jest narządem przystosowanym do pracy mechanicznej, charakteryzuje ją spora wytrzymałość na urazy, które stanowią główną przyczynę złamań.
Mimo wszystko taka wytrzymałość może ulec osłabieniu, głównie z powodu podeszłego wieku, kiedy to kości stają się bardziej kruche. U dzieci kości są bardziej sprężyste, dlatego rzadziej dochodzi u nich do złamań.

Rodzaje złamań kończyny dolnej

Na budowę nogi składa się wiele kości, dlatego rozróżniamy wiele rodzajów złamań kończyny dolnej, zależnie od tego, która z kości została uszkodzona. Wyróżnić można:

• złamanie kości biodrowej,
• złamanie kości udowej,
• złamanie rzepki,
• złamanie kości goleni, czyli złamanie kości piszczelowej, złamanie kości strzałkowej, złamanie tzw. widełek goleni,
• złamanie kostki,
• złamanie kości śródstopia i palców.

Do złamań nogi zalicza się zarówno te zamknięte, przy których skóra zostaje nienaruszona oraz złamania otwarte gdzie dochodzi do przerwania skóry, oraz krwotoku. Takie złamania są szczególnie niebezpieczne, ponieważ rany powstałe w ich przypadku mogą zostać zakażone.

Możemy również podzielić złamania ze względu na przyczynę:

• złamanie bezpośrednie, jeżeli kość uległa złamaniu w miejscu urazu;
• złamanie pośrednie, gdzie złamanie znajduje się w pewnej odległości od miejsca działania urazu; takie złamanie powstaje, kiedy siła urazu przeniesiona przez układ kostno-stawowy działa odlegle;
• złamanie patologiczne lub samoistne, które następuje pod wpływem niewielkich urazów, a nawet bez ich udziału.
• Bywają przypadki, że złamanie powstaje w kilku miejscach, wtedy mowa jest o złamaniu wieloodłamkowym.

Przyczyny złamania nogi

Przyczyną złamania może być działanie siły zewnętrznej, czyli uraz, którego możemy doznać wskutek:

• przejechania lub zgniecenia, np. przy złamaniu kości śródstopia i palców;
• wypadku komunikacyjnego;
• kontuzji w trakcie uprawiania sportu;
• upadku z wysokości;
• silnego uderzenia;
• potknięcia.

W niektórych przypadkach przyczyną złamania kończyny dolnej może być także zmiana chorobowa kości, np. osteoporoza, na którą cierpią przeważnie osoby starsze i w wyniku której powstaje kruchość kości lub nacieki nowotworowe w kościach. Złamania mogą być spowodowane słabym wzrokiem lub zaburzeniami równowagi, które sprzyjają częstym upadkom.

Zasady postępowania w przypadku złamania nogi

W każdym przypadku złamania nogi, należy ją unieruchomić w takiej pozycji, w jakiej ją trzyma chory. Nie jest wskazane nastawianie kości na własną rękę, ponieważ może tego dokonać jedynie lekarz. Gdy doszło do złamania otwartego to wtedy, przed unieruchomieniem należy na ranę nałożyć suchy, jałowy opatrunek. Unieruchomienie polega na stabilizacji kości płaskim, sztywnym przedmiotem, takim jak np. deska lub narta. Dzięki temu można zapobiec przesuwaniu się kości względem siebie.

W przypadku braku odpowiedniego przedmiotu do usztywnienia nogi możemy ją unieruchomić poprzez przywiązanie jej do zdrowej nogi. Bardzo ważne jest, by unieruchomione zostały także dwa sąsiednie stawy, czyli te leżące poniżej i powyżej złamanej kości. Gdy występuje podejrzenie, że złamana została kość udowa, to w takiej sytuacji wskazane jest unieruchomienie stawu biodrowego i kolanowego oraz dodatkowo stawu skokowego, tak by uniemożliwić ruchy obrotowe stopy. W przypadku złamania goleni unieruchamiamy staw kolanowy i skokowy. Dzięki prawidłowemu unieruchomieniu nogi można zmniejszyć lub nawet zlikwidować ból w miejscu złamania. Unieruchomiona nogę należy ułożyć nieco wyżej, aby wolniej powstawał obrzęk. Po unieruchomieniu nogi należy natychmiast udać się do lekarza.

Rozpoznanie i leczenie złamania nogi

Lekarz, by rozpoznać rodzaj złamania, musi dokładnie obejrzeć nogę oraz wykonać badanie RTG, dzięki któremu wskaże miejsce, w którym kość została uszkodzona.

Leczenie złamanej nogi opiera się przede wszystkim na jej unieruchomieniu poprzez nałożenie gipsu na odpowiednio długi okres (minimum 4 tygodnie). W przypadku złamania kości udowej lub biodrowej nie wystarczy sam opatrunek gipsowy. Konieczne jest wtedy przeprowadzenie zabiegu operacyjnego. Czasami podaje się także leki przeciwbólowe.

Aby kość szybciej się zrosła i nie wystąpiły powikłania po złamaniu, należy:

• oszczędzać złamaną nogę przez długi czas po zdjęciu unieruchomienia zgodnie z zaleceniami lekarza;
• można zastosować fizykoterapię, której celem jest niedopuszczenie do zwiotczenia mięśni w miejscu złamania;ćwiczenia są potrzebne w szczególności, gdy unieruchomione było także kolano;

• wskazane jest także spożywanie jak największej ilości pokarmów zawierających spore ilości wapnia oraz witaminy D, takich jak nabiał, owoce oleiste (szczególnie migdały), również figi, które są bardzo dużym źródłem wapnia, wszystkie rodzaje kapusty, pić mleko.

Należy pamiętać, że spożywanie produktów bogatych w witaminę D i wapń powoduje, że kości stają się mocniejsze i zapobiega ich uszkodzeniu. Dieta bogata w te składniki powinna być stosowana już od wczesnego dzieciństwa, dlatego ważne jest, aby dzieci piły mleko i jadły dużo nabiału. W ten sposób możemy zapobiec złamaniom w przyszłości, nawet jeśli dojdzie do groźnie wyglądającego urazu.