Niedokrwistość megaloblastyczna

Niedokrwistość megaloblastyczna to niedokrwistość makrocytarna powstała wskutek nieprawidłowej syntezy DNA przy prawidłowej syntezie białek RNA.

W efekcie dochodzi do zaburzenia dojrzewania komórek krwi, które nazywa się dyssynchronizacją.

Przyczyną tego schorzenia czasami bywa niedobór jednej z dwóch substancji – witaminy B12, nazywanej też kobalaminą bądź kwasu foliowego.

Niedokrwistość wynikająca z niedoboru witaminy B12

Schorzenie to nazywane bywa także anemią złośliwą lub też niedokrwistością Addisona-Biermera. Ta druga nazwa pochodzi od nazwiska dwóch lekarzy żyjących w XIX wieku - Antona Biermera i Thomasa Addisona. To oni jako piersi opisali niedokrwistość megaloblastyczną wynikającą z niedoboru witaminy B12.

Nazwa anemii złośliwej pochodzi z przekonania o tym, że niedokrwistość megaloblastyczna jest nieuleczalna, podobnie jak nowotwory. W dzisiejszych czasach na szczęście wyleczenie jej jest możliwe.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12 jest bardzo małe, wynosi bowiem zaledwie 1 mikrogram.

Zapasy witaminy w ludzkim organizmie są natomiast na tyle duże, że wystarczają na mniej więcej 4 lata. W związku z tym anemia wywołana niedoborem tej substancji rozwija się bardzo powoli.

Tak jak w przypadku większości witamin, również witaminę B12 przyswaja się wraz z pożywieniem. Jej źródłem jest między innymi mięso (wątroba), ryby, jajka, płatki kukurydziane oraz mleko.

Witaminy tej nie można znaleźć w warzywach i owocach.

Najbardziej powszechną przyczyną anemii jest zaburzenie wchłaniania witaminy, które wiąże się z obecnością przeciwciał działających przeciwko tzw. czynnikowi wewnętrznemu Castle’a.

Czynnik ten jest glikoproteiną wytwarzaną przez komórki okładzinowe śluzówki żołądka. Dzięki niemu możliwe jest wchłanianie się witaminy B12 w jelicie krętym (stanowi on końcowy odcinek jelita cienkiego).

Spore ilości witaminy produkowane są również w jelicie grubym, nie jest ona jednak użyteczna, ponieważ absorbcja B12 odbywa się jedynie w jelicie cienkim.

Poza zaburzeniami wchłaniania witaminy B12 istnieją także inne czynniki wpływające na wystąpienie niedokrwistości megaloblastycznej.

Jest to między innymi nieodpowiednia dieta i spożywanie zbyt dużej ilości alkoholu. Ponadto anemia objawia się po operacji wiążącej się z wyjęciem żołądka lub resekcji jelita krętego.

Jest często obecna przy chorobie Leśniowskiego-Crohna.

Leczenie powinno się rozpocząć jak najszybciej, ponieważ długotrwały brak witaminy B12 w organizmie może prowadzić do nieodwracalnych powikłań.

Lekarz rozpocznie kurację opartą na domięśniowym podawaniu witaminy B12. W trakcie pierwszych 14 dni jest to dawka 1000 cg dziennie, a później następuje jej zmniejszenie do 100-200 mcg podawanych raz w miesiącu do końca życia.

Normalizacja parametrów hematologicznych następuje po około 2 miesiącach od rozpoczęcia leczenia. Konieczne jest, niestety, leczenie aż do końca życia.

Niedokrwistość wynikająca z niedoboru kwasu foliowego

Kwas foliowy zwany jest też witaminą B11 lub witaminą M. Sama nazwa „kwas foliowy” wwodzi się od łacińskiego słowa „folium”, co oznacza „liść”.

Ma to o tyle związek z witaminą, ponieważ kwas foliowy znajduje się przede wszystkim w zielonych liściach.

Kwas foliowy to złożony związek chemiczny posiadający przede wszystkim działanie krwiotwórcze. Wpływa on na prawidłowe dojrzewanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym oraz reguluje syntezę kwasów nukleinowych, oraz niektórych aminokwasów.

Kwas foliowy dostarcza się głównie wraz z pożywieniem – najwięcej znaleźć go można w zielonych liściach, wątrobie, drożdżach, orzechach ziemnych, morelach oraz w grzybach.

Stosowanie diety bogatej w kwas foliowy nie jest więc bardzo trudne (całkowite dziennie zapotrzebowanie wynosi około 0,4 mg).

Mimo tego często pacjenci nie pokrywają nawet dziennego zapotrzebowania na tę witaminę, a dzieje się tak dlatego, że gotują one produkty zawierające witaminę.

Powoduje to jego zniszczenie, ponieważ kwas foliowy jest bardzo wrażliwy na wysoką temperaturę.

Niedokrwistość pojawia się po 2-4 miesiącach od zaprzestania dostarczania witaminy do organizmu, ponieważ właśnie po takim okresie jej zapasy się wyczerpują.

Kolejne przyczyny tego schorzenia to np. alkoholizm, przewlekle choroby przewodu pokarmowego, ciąża (zapotrzebowanie na kwas foliowy zwiększa się wówczas do 0,8 mg), nadczynność tarczycy i choroby nowotworowe.

Dodatkowo zaburzenia przemiany kwasu foliowego wywołują też niektóre leki, tzw. antagonisty kwasu foliowego oraz leki przeciwpadaczkowe (pobudzają one rozkład witaminy).

Leczenie niedokrwistości megaloblastycznej powinno rozpocząć się przede wszystkim od wyeliminowania przyczyny niedoboru kwasu foliowego. Ponadto podaje się kwas foliowy w formie doustnej w dawce 5-15 mg dziennie przez okres od 1 do 4 miesięcy.