Laktaza to enzym towarzyszący rozkładzie laktozy na glukozę i galaktozę. Jeżeli jej brakuje to mogą pojawić się problemy z trawieniem produktów bogatych w laktozę, jak również ich całkowita nietolerancja.
Laktaza wytwarzana ma za zadanie hydrolizować spożytą laktozę, czyli cukier występujący w mleku, do glukozy i galaktozy.
Proces ten zachodzący w jelicie czczym zostaje zaburzony, gdy organizm nie produkuje odpowiedniej ilości laktazy lub nie produkuje jej wcale. Niedobór laktazy wiąże się ściśle z nietolerancją laktozy.
Poziom enzymu:
Poziom tego enzymu jest zmienny. Zależy to głównie od wieku. Najwięcej mają go niemowlęta i małe dzieci. Jest to niezbędne, gdyż to właśnie w tym okresie spożycie mleka zawierającego laktozę jest największe.
W wieku młodzieńczym aktywność laktazy spada niemal o 90% w porównaniu z aktywnością oznaczaną zaraz po urodzeniu.
Rodzaje niedoboru:
Istnieją trzy typy niedoboru laktazy – pierwotny, wtórny oraz wrodzony.
Niedobór pierwotny który dotyczy dorosłych jest dziedziczony. Pojawia się w okresie dojrzewania, a objawy obserwuje się po spożyciu większej ilości laktozy (więcej niż 500 ml mleka). Czasami może pojawić się całkowity brak laktazy. Ale raczej jest to po prostu znaczny jej niedobór.
Niedobór wtórny zwany inaczej nabytym powstaje zwykle na skutek zakażeń żołądkowo – jelitowych, podczas których następuje zniszczenie nabłonka jelitowego przez leki.
Rezerwa laktazy zmniejsza się po zniszczeniu mikrokosmyków i przez to mogą wystąpić dolegliwości po spożyciu pokarmów bogatych w laktozę. Ten stan mija po kilku tygodniach.
Alaktazją, to nic innego jak rzadki wrodzony niedobór laktazy. Organizm chorych dzieci w ogóle nie produkuje laktazy. Choroba ta objawia się ostrą biegunką oraz odwodnieniem, oraz zahamowaniem rozwoju i może być zdiagnozowana już kilka dni po urodzeniu. W takim wypadku niezbędne jest stosowanie do końca życia diety z wykluczeniem laktozy.
Objawy niedoboru:
Objawy niedoboru laktazy są podobne do objawów nietolerancji laktozy. Charakteryzują sie:
bólami głowy, chronicznym zmęczeniem oraz depresją. Chory odczuwa wewnętrzny niepokój, jest wyczerpany i nerwowy.
Mogą pojawić się także zaburzenia snu oraz problemy z koncentracją, bóle kończyn oraz problemy dermatologiczne. Przy nietolerancji laktozy u dzieci następuje opóźnienie rozwoju i zahamowanie wzrostu.
Po spożyciu produktów które zawierają laktozę pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Są to między innymi wzdęcia, bóle brzucha, gazy, oraz biegunka.
Diagnoza:
Istnieją trzy metody służące do wykrywania obniżonej aktywności laktazy w jelitach.
Pierwsza z nich to test tolerancji laktozy. Pacjentowi podaje się 50 g laktozy (odpowiada jednemu litrowi mleka) i regularnie oznacza poziomu glukozy przez dwie godziny. W przypadku braku wzrostu poziomu glikemii o 20mg/dl powyżej wartości wyjściowej, można podejrzewać niedobór laktazy.
Kolejny to test oddechowy, podczas którego oznacza się ilość wodoru w wydychanym powietrzu. U chorych z niedoborem laktazy, niewchłonięta laktoza jest zdolna dotrzeć w niezmienionej postaci do jelita grubego, gdzie bakterie rozkładają ją na związki wodoru. Jeśli po spożyciu 50 g laktozy zaobserwuje się podwyższony poziom wodoru w wydychanym powietrzu, może to wskazywać na niedobór laktazy.
Ostatnią metodą jest biopsja jelita cienkiego, dzięki której można określić bezpośrednio aktywność laktazy w rąbku szczoteczkowym.
Leczenie:
Niedobór leczy się przede wszystkim dietą, która wyklucza spożycie laktozy. Powinno się unikać mleka i pokarmów, które je zawierają, ograniczyć spożycie mleka w proszku oraz serwatki. Mleko łatwo można zastąpić mlekiem sojowym oraz nie mlecznymi substytutami pochodzenia roślinnego.
Dietę uzupełnia się jogurtami zawierającymi żyjące i rozmnażające się bakterie. Jogurt zawiera więcej laktozy niż mleko, ale bakterie, które się w nim znajdują, po rozpadzie w żołądku uwalniają laktazę. Należy jednak zwrócić uwagę, aby jogurt w diecie chorego na niedobór laktazy zawierał więcej niż dziesięć milionów żyjących bakterii w gramie.
Niedobór laktazy nie jest ciężką chorobą, jednak może znacznie utrudniać normalne funkcjonowanie. Niestety nie ma jeszcze lekarstwa, które przywracałoby organizmowi możliwość tworzenia laktazy, jednak przy zachowaniu odpowiedniej diety, można z tym schorzeniem normalni żyć.
Powrót do listy