Niezstąpienie jąder

Jądra to męskie narządy rozrodcze ulokowane w mosznie, czyli w skórno-powięziowym worku, wywodzącym się ze ściany brzucha. Stanowią one odpowiednik jajników i pełnią funkcje rozrodcze poprzez produkowanie plemników.

Jądra odpowiedzialne są też za produkcję męskiego hormonu rozrodczego – testosteronu, który jest konieczny do rozwinięcia się męskich cech płciowych oraz procesu spermatogenezy.

Zstępowanie jąder (inaczej wnętrostwo) to skomplikowany proces, którego zadaniem jest doprowadzenie jąder z okolicy tylnej ściany jamy brzusznej, poprzez kanały pachwinowe do moszny. Zstępowanie przeważnie ma miejsce po 7. miesiącu życia płodowego, dlatego też schorzenie odnotowuje się u tak dużego odsetku wcześniaków.

Wnętrostwo można podzielić na trzy typy:

• wnętrostwo prawdziwe – jądro zatrzymało się w kanale pachwinowym lub w jamie brudnej i nie daje się go sprowadzić do moszny,
• wnętrostwo rzekome – istnieje możliwość sprowadzenia jądra do moszny okresowo,
• ektopia jądra (przemieszczenie) – jądro umieściło się poza prawidłową drogą zstępowania jądra,
• anorchia – zaburzenia braku jąder w mosznach są wrodzone.

Przyczyny schorzenia

Przeważnie czynnikiem odpowiedzialnym za niezstąpienie jąder jest przedwczesny poród – chłopiec często rodzi się wówczas, zanim jądra naturalnie zstąpią do moszny w życiu płodowym.

Ryzyko wystąpienia tego schorzenia może wiązać się również z niską wagą urodzeniową dziecka, która z kolei często jest wynikiem zahamowania wzrostu dziecka (tzw. hipotrofia wewnątrzmaciczną).

Do niezstąpienia jąder czasami dochodzi na drodze mechanicznej, co jest związane z zaburzeniami jądrowodu, kanału pachwinowego (na skutek niedrożności lub przepukliny) oraz zbyt krótkimi naczyniami powrózka nasiennego.

Wady te powstają często na skutek zanieczyszczeń oraz niektórych substancji chemicznych (np. pestycydy), które zaburzają równowagę hormonalną dziecka.

Matka również ma wpływ na zwiększenie ryzyka wystąpienia tego schorzenia – stosowanie niektórych leków przeciwbólowych podczas ciąży (zawierających ibuprofen, paracetamol, kwas acetylosalicylowy) wpływa na rozwój dziecka, szczególnie podczas 2. trymestru ciąży.

Alkohol i kofeina dają podobne skutki – w czasie ciąży nie należy spożywać więcej niż jednej kawy dziennie oraz wskazane jest całkowite wykluczenie alkoholu. Ponadto ryzyko wystąpienia wnętrostwa wzrasta również w przypadku ciąży mnogiej.

Rozpoznanie

Niedługo po porodzie, lekarz wykonuje badanie całego ciała noworodka. Przy podejrzeniu niezstąpienia jąder, jako pierwsze wykonuje się badanie palpacyjne. Można wówczas wyczuć jądra pod palcami w okolicach podbrzusza lub ud chłopca.

W niektórych przypadkach lekarz nie może zlokalizować umiejscowienia się jąder. W związku z tym wykonać trzeba bardziej specjalistyczne badania. Badanie ultrasonograficzne ma dużą skuteczność i pozwala stwierdzić, gdzie ulokowały się jądra. Dzięki USG można również ocenić, czy będą one w stanie samodzielnie przemieścić się do moszny.

Wykonuje się również tomografię komputerową (TK) lub tomografię rezonansu magnetycznego (MRI).
Zwykle lekarz odczekuje kilka miesięcy, a jeżeli po ich upływie jądra same nie zstąpiły, wówczas podejmuje się leczenie.

Jest ono konieczne, ponieważ wysoka temperatura panująca w brzuszku działa bardzo negatywnie na plemniki oraz proces spermatogenezy.

Za długie zwlekanie z podjęciem leczenia może skutkować przegrzaniem i zmniejszeniem się ilości plemników, co w efekcie prowadzi do niepłodności. Wnętrostwo zwiększa również ryzyko wstąpienia raka jądra, zespołu ostrej moszny oraz przepukliny pachwinowej.

Metody leczenia

Chorobę tę leczy się przede wszystkim poprzez zabieg chirurgiczny polegający na sprowadzeniu jądra do moszny. Rzadziej lekarze decydują się na podjęcie terapii hormonalnej.

Hormonoterapia polega na podawaniu gonadotropiny kosmówkowej lub hormonu uwalniającego LH. W większości przypadków nie jest ona skuteczna, ponieważ powodzenie odnotowuje się jedynie u 20% noworodków.

Metoda leczenia zależna jest od położenia jądra, a terapia hormonalna korzystnie wpływa na rozwój jądra, pobudzając jego funkcje.

W leczeniu chirurgicznym sprowadza się jądro do moszny. Zabieg ten niemal w 100% kończy się powodzeniem, bardzo rzadko pojawiają niewielkie komplikacje: np., gdy niezstąpione jądro ulokowało się w jamie brzusznej lub jest po okresie przekwitania.