Białaczka

Białaczka to zmiany iilościowe i jakościowe leukocytów we krwi, szpiku i narządach wewnętrznych (śledzionie, węzłach chłonnych). Występuje częściej u mężczyzn a proporcja stanowi 3:2.

Zmienione leukocyty powstają z komórek macierzystych w wyniku tzw. transformacji białaczkowej. Jest ona efektem chemicznym, zanieczyszczenia środowiska, zakażenia. Czynniki te ułatwiają przekształcenie białaczkowych zmian cytokinetycznych, metabolicznych i antygenowych. Ich przyczyną są współdziałające se sobą czynniki, np. retrowirusy, predyspozycje osobnicze (geny), czynniki zewnętrzne np. promieniowanie jonizujące.

Białaczki mozna podzielić w zależności od tempa rozwoju na białaczki ostre i przewlekłe a także ze względu na punkt wyjścia albo ze szpiku, albo z tkanki limfoidalnej (część układu krwiotwórczego odpowiedzialna za odporność).

Główne rozróżnia się białaczki ostre szpikowe i limfoidalne oraz przewlekłe szpikowe i limfoidalne. Białaczkę można określić za pomocą dokładnej zmiany genetycznej, u konkretnego chorego. Wyjątkiem jest przewlekła białaczka szpikowa, która jest jednorodnym rodzajem schorzenia, spowodowanym przez jeden rodzaj mutacji. Resztę stanowią grupy wielu zbliżonych, ale różnych chorób, czyli takich które spowodowane są przez różne mutacje dające podobne (ale nie identyczne) skutki. Dokładne poznanie mutacji, która spowodowała chorobę, skutkuje różnym leczeniem.

Objawy:

• osłabienie, ospałość i bladość,
• długotrwała infekcja z następującymi po sobie zapaleniami gardła, ucha, oskrzeli czy płuc, pomimo stosowania antybiotyków,
• gorączka,
• siniaki lub ciemnoczerwone wybroczyny, pojawiające się bez wyraźnych przyczyn,
• wielokrotne krwawienia z nosa,
• krwawienia dziąseł przy myciu zębów,
• utykanie albo niechęć do wstawania lub chodzenia z powodu bólu stawów i mięśni,
• powiększone węzły chłonne na karku, pod pachami i w pachwinach,
• krótki oddech,
• bolesność uciskowa brzucha i płyn w jamie brzusznej

Leczenie ostrych białaczek zwane jest indukcją remisji, konsolidacją remisji i podtrzymywaniem remisji. Wszystkie one polegają na aplikowaniu leków przeciwnowotworowych (cytostatyków) w dużych dawkach. U młodszych dorosłych w większości końcowym etapem leczenia jest przeszczepienie zdrowych komórek krwiotwórczych. Metoda ta może wyleczyć od 30 do 50% chorych. W razie nieuzyskania remisji lub w razie nawrotu opornego na chemioterapię indukcyjną rokowanie jest bardzo złe, ale stosuje się doustne cytostatyki, które łagodzą objawy. U tych chorych próbuje się też nowych metod leczenia, gdyż daje to im dodatkową szansę.

Leczenie przewlekłych białaczek bazuje na aplikacji leków doustnych i zwykle jest przewlekłe. W przewlekłej białaczce szpikowej jest to imatinib, który jest inhibitorem produktu genu, którego mutacja spowodowała tę białaczkę, a w przewlekłej białaczce limfocytowej jest chlorambucyl lub fludarabina, względnie podawana dożylnie kladrybina. Umożliwia to wieloletnie przeżycie. U części chorych buduje się oporność na to leczenie i w takim przypadku stosuje się inne leki, w tym w przewlekłej białaczce szpikowej dasatinib, a przewlekłej białaczce limfocytowej przeciwciała monoklinalne np. alemtuzumab. Młodsi i z bardziej agresywnymi postaciami chorzy są też poddawani przeszczepieniu zdrowych komórek krwiotwórczych, które nadal jest jedyną metodą zdolną wyleczyć te choroby. Problemem tej metody jest ryzyko śmierci chorego w wyniku samego zabiegu. Jest ono najmniejsze u chorych, którzy tylko krótko otrzymywali inne leczenie, ale z kolei, ci chorzy są najmniej chętni do poddawania się tym zabiegom. Jednakże tam, gdzie choroba rozwija się szybciej i jest oporna na wspomniane leki, należy dążyć do jak najszybszego przeszczepienia.