Zapalenie osierdzia stanowi proces zapalny wierzchniej warstwy serca, czyli worka osierdziowego, którego fizjologicznym zadaniem jest ochrona przed zbyt dużym rozszerzaniem się jam serca w trakcie jego rozkurczu, zapewnienie właściwej pozycji serca w śródpiersiu oraz bariera ochronna przed procesami zapalno-zakaźnymi.
Rozpoznanie tego rodzaju schorzenia a w szczególności wysiękowego zapalenia osierdzia, w warunkach domowych nie jest możliwe. Konieczna jest bowiem systematyczna obserwacja, wielokrotne osłuchiwanie okolicy serca oraz przeprowadzenie licznych badań laboratoryjnych, elektrokardiograficznych i radiologicznych w warunkach szpitalnych. W celu rozpoznania obecności płynu w worku osierdziowym szczególnie pomocne jest badanie ultrasonograficzne (USG).
Objawy zapalenia osierdzia to przede wszystkim: gorączka, ból w klatce piersiowej, w okolicy mostka, intensywniejszy podczas oddychania i ruchów klatki piersiowej, kaszel i duszność, a także pozostałe objawy ogólne, takie jak osłabienie, poty, dreszcze, tarcie osierdziowe, charakterystyczne dla suchego lub wysiękowego zapalenia osierdzia.
Cechą suchego zapalenia osierdzia są zmiany włóknikowe, czyli odkładanie się włóknika. Przy wysiękowym zapaleniu osierdzia gromadzący się płyn uciska mięsień sercowy i powoduje blokadę jego akcji, czego skutkiem jest stłumienie serca. W ten sposób powstaje tzw. trójkątna sylwetka serca.
Przeważnie do takiego stanu dochodzi przy przebiegu infekcji bakteryjnych, wirusowych, choroby reumatycznej, gruźlicy, zawału serca, mocznicy, po zabiegu torakotomii (otwarcie ściany klatki piersiowej, aby dostać się do narządów wewnątrz klatki piersiowej, czyli płuca, serce, przełyk, tchawica, przepona).
Wyróżniamy takie postaci zapalenia osierdzia:
- gruźlicze (pericarditis tubefculosa), pojawiające się przy gruźlicy i charakteryzujące się długo utrzymującą się gorączką oraz dużym wysiękiem.
- idiopatyczne (pericarditis acuta benigna idiopathica), czyli surowiczo-włóknikowego zapalenie którego czynniki powstawania nie są znane. Odpowiedzialne za nie mogą być przebyte wcześniej infekcje wirusowe (Coxackie, HIV, HCV, enterowirusy, wirusy ECHO, adenowirusy, cytomegalowirusy, wirusy paragrypy) i infekcjami górnych dróg oddechowych. Charakteryzuje się towarzyszącą niewydolnością krążenia i zaciskającym zapaleniem osierdzia.
Rozpoznanie:
Dokonuje się go na podstawie objawów wysięku do worka osierdziowego i stwierdzeniu tarcia osierdziowego, w badaniu radiologicznym stwierdzenie powiększonej sylwetki serca z powodu płynu w worku osierdziowym, badanie EKG.
Leczenie zapalenie osierdzia:
Farmakologiczne, w warunkach szpitalnych i uzależnione od postaci klinicznej. W jego trakcie podawane są tuberkulostatyki w przypadku gruźliczego zapalenia, salicylany w idiopatycznym zapaleniu, a w przypadku mocnych bólów stosuje się glikokortykosteroidy. W przypadku dużych wysięków niezbędne jest cewnikowanie chorego.
Powrót do listy