Skaza moczanowa

Artretyzm lub tak zwana dna moczanowa należy do przewlekłych chorób powiązanych z zaburzeniem metabolizmu kwasu moczowego powstającego z puryn: zaburzenia przemiany materii skutkują nadmiarem kwasu moczowego w organizmie. Kwas moczowy stanowi końcowy produkt rozkładu nukleoproteidów, białek wchodzących w skład budowy jąder komórkowych.

Dna moczanowa jest konsekwencją wzmożonego wewnątrzustrojowego wytwarzania kwasu moczowego, genetycznie uwarunkowanego, do którego dochodzi w efekcie zwiększonego rozpadu jąder komórkowych, lub też trudności z wydalaniem go z organizmu. Stężenie kwasu moczowego we krwi zwiększa się w następstwie powstałych zaburzeń, co może wyprzedzać zespół objawów dny.

Objawy: należą do nich przede wszystkim ostre nagłe napadowe (zwykle w nocy) zapalenie, na początku pojedynczych, stawów, zwykle stawu palucha (podagra) lub stawu łokciowego (chiragra). Są to obrzęki stawów, zaczerwienienia skóry wokół obrzękniętego stawu, towarzyszy im bardzo silny ból. Temperatura ciała rośnie oraz wzrasta stężenie limfocytów we krwi obwodowej, oraz stężenie kwasu moczowego we krwi. Napad może trwać nawet kilka dni, a w niektórych przypadkach nawet kilka tygodni. We wczesnym etapie tej choroby napady są dość rzadkie, zdarzają się raz na kilka do kilkunastu miesięcy, w przebiegu choroby zdarzają się jednak coraz częściej. Między poszczególnymi napadami dny nie występują żadne dolegliwości, są tylko zniekształcenia stawów oraz guzki dnawe. Powstawaniu napadów sprzyja duży wysiłek fizyczny, urazy, zdenerwowanie i stres, nadużycie alkoholu, operacje, nie­które leki, zła dieta i niektóre potrawy zawierające dużo puryn (wątroba, nerki, mózg, ryby: sardynki, śledzie). W przypadku nieleczenia dny dochodzić może do jej formy przewlekłej, czyli przewlekłego wielostawowego zapalenia stawów. Przy zapaleniu obecne są także inne choroby takie jak: nadciśnienie tętnicze nerkopochodne, niewydolność krążenia, charakterystyczne ubytki kostne, objawy ze strony układu moczowego, przede wszystkim kamica moczanowa i nefropatia, zapalenie i niewydolność nerek. Skaza moczanowa rozwija się, gdy rośnie stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi i tkanki około stawowe reagują zapalnie na odkładanie się w nich złogów kwasu moczowego - powstają wtedy guzki dnawe (inaczej artretyczne, które mogą pojawić się też pod skórą małżowiny usznej). Złogi te wywołują typowe, bardzo bolesne, wysiękowy zapalenia i powodują niszczenie chrząstek stawowych. Choroba ta nazywana jest dnawym zapalenie stawów (dotyczące głównie mężczyzn). Obserwuje się także predyspozycje rodzinno-dziedziczne do tej choroby.

Dna pierwotna

Bardzo często jej przyczyną jest upośledzeniem wydalania kwasu moczowego do cewek nerkowych w wyniku obniżenia filtracji lub sekrecji kwasu moczowego i zwiększenia jego resorpcji. Sporadycznie za jej powstawanie odpowiada zwiększone wytwarzanie kwasu moczowego, spowodowane niedoborem fosforybozylotransferazy hipoksantynowoguaninowej HG-PRT(zespoły Lescha-Nyhana i Kelleya-Seegmillera). Jeszcze rzadziej przyczyną jest nasilenie aktywności syntetazy fosforybozylopirofosforanowej (choroba von Gierkego).

Dna wtórna

Przyczyniać się do niej może zwiększone wytwarzanie kwasu moczowego związane z chorobami: białaczką, czerwienicą prawdziwą, anemią hemolityczną. Może też być też wynik rozpadu komórek w chemioterapii lub radioterapii. W niektórych przypadkach przyczyną dny wtórnej może też być mniejsze wydalanie kwasu moczowego spowodowane głodem, chorobami nerek, kwasicą ketonową lub mleczanową oraz działanie leków, np. moczopędnych.

Domowy sposób w razie napadu dny: wilgotny okład lub jednorazowym leków i preparatów najlepiej wskazanych przez lekarza. W dnawym zapaleniu stawów nie można podawać kwasu salicylowego np. Polopiryna, Asprocol, gdyż zmniejsza one wydzielanie kwasu moczowego z moczem. Profilaktyka napadów dny polega na diecie ubogopurynowej, (ograniczenie mięsa, grochu, fasoli, szpinaku, kalafiora).

Rozpoznania tej choroby dokonuje lekarz, opierając się na wynikach badań laboratoryjnych i wykryciu kryształów kwasu moczowego w płynie stawowym, w guzkach tkanek miękkich. Rozstrzygająca jest kolochicynowa próba biologiczna. Kolochicyna jest także lekiem w ostrym napadzie dny. Chorzy na dnę moczanową mają także wysokie OB.

Leczenie choroby polega głównie na zmniejszeniu ilości napadów dny, łagodzeniu objawów oraz bólu, usuwaniu skutków zmian w stawach i innych narządach. Podaje się leki hamujące syntezę kwasu moczowego oraz zwiększające jego wydalanie z moczem.