Reaktywne zapalenia stawów

Reaktywne zapalenie stawów (zespół Reitera) to jałowe, immunologiczne zapalnie błony maziowej stawu. Jest ono częstą dolegliwością, z długą historią, jak wskazują źródła, znana była już Hipokratesowi.

Schorzenie to stanowi nieropne zapalenie tworzące się w następstwie zakażenia układu oddechowego, przewodu pokarmowego lub układu moczowego-płciowego. Reaktywne zapalenie objawia się zapaleniem jednostawowego lub asymetrycznego zapalenia kilkustawowego odnoszącego się głównie do stawów kolanowych i skokowych, w niektórych przypadkach zapalenie obejmuje stawy palców rąk i nóg.

Choroby stawów pojawiają się bardzo często i dotyczą głównie osób starszych. Teoretycznie zmiany występować w każdym stawie, najczęściej dochodzi do nich w dużych, nieustannie przeciążanych, stawach. Choroby reumatyczne obejmują łączną tkankę ustroju, najczęstszą postacią reumatycznych chorób jest właśnie zapalenie stawów. Reumatycznemu zapaleniu stawów towarzyszy zapalenie cewki moczowej oraz w wielu przypadkach także zapalenie spojówek lub tęczówki. Do tego dochodzi także wysoka gorączka i zły stan ogólny. W związku, z tym że istnieją różne objawy oraz szerokie spektrum dolegliwości, choroba uważana jest za typowy przykład problemu interdyscyplinarnego

Przyczyny reaktywnego zapalenia stawów
Zapalenie stawów jest późnym następstwem zakażenia, które pojawiło się wcześniej w innych narządach. Przyczyną reaktywnego zapalenia stawów mogą być:

• Paciorkowce wywołujące zapalenie pęcherza lub zapaleń narządów płciowych (szyjki macicy, prostaty, jajowodów najądrza). Za zapalenia odpowiedzialne są bakterie przenoszone drogą płciową, dlatego w sytuacji zachorowania należy uwzględnić partnera seksualnego.
• Bakterie przeniesione przez kleszcza, wywołujące chorobę Lyme (borelioza).
• Bakterie dotykające układ pokarmowy (Salmonella, Schigella, Esherichia coli).
• Czynnikiem sprawczym mogą być enzymy proteolityczne i wolne rodniki.

Ryzyko zachorowania
Ryzyko zachorowania jest większe przy dodatnim odczycie antygenu HLA-B27 (u 50, a nawet 90% chorych). Jest wrodzona predyspozycja do zachorowań, więc w przypadku osób posiadających ten antygen przebieg choroby i leczenie są cięższe. Na chorobę reumatyczną spowodowaną przez paciorkowce zachorować mogą także dzieci, choć z reguły zachorowania przypadają na trzecią dekadę życia. Na ten rodzaj choroby znacznie częściej chorują mężczyźni niż kobiety. Odkąd w Europie zapalenia gardła leczy się antybiotykami, choroba jest rzadko spotykana.

Kryterium diagnostyczne zespołu Reitera (wg Calina)

• Seronegatywne asymetryczne zapalenie stawów,
• zapalenie szyjki macicy bądź cewki moczowej u kobiet, najądrzy bądź prostaty u mężczyzn
• biegunka,
• zapalna choroba oczu,
• objawy skórno-śluzówkowe.

O zespole Reitera mówimy wówczas, gdy seronegatywne zapalenie stawów pojawia się wraz z jedną wyżej wymienioną dolegliwością.

Kiedy wybrać się do lekarza?
Gdy w wyniku przebycia podanych chorób pojawiają się bóle stawów to konieczna jest wizyta u specjalisty. Istnieją przypadki, gdy po zapaleniu gardła, bądź po przebyciu płonicy dolegliwości trwają od dwóch do trzech tygodni, po ukąszeniu kleszcza od kilku tygodni do roku. Wczesne rozpoznanie, szybkie i odpowiednie leczenie prowadzi do całkowitego wyleczenia.

Leczenie reaktywnego zapalenia stawów
W przypadku niektórych pacjentów przebieg tej choroby jest łagodny i ustępuje ona samoistnie, ale czasami może dojść do fazy przewlekłej, która trwa nawet do pół roku, w skutek, której dochodzi do niszczenia powierzchni stawowej kości. Doraźne dolegliwości można łagodzić poprzez chłodzenie stawów, zimne okłady mogą okazać się ukojeniem. Zasadniczą chorobę należy leczyć antybiotykami (z grupy tetracyklin). Leczenie antybiotykowe nie powinno jednak trwać dłużej niż miesiąc, jedynie w szczególnych przypadkach okres ten może wydłużyć się do 3 miesięcy. Ból stawów możemy łagodzić dzięki niesteroidowym lekom przeciwzapalnym przepisanym przez lekarza. W szczytowej fazie choroby zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej i odpoczynek. W przypadku choroby po paciorkowej konieczne jest stosowanie penicyliny, aby zapobiegać kolejnym zakażeniom i nowotworom. Różnorodność objawów wskazuje na fakt interdyscyplinarności tej choroby. Chory może zgłosić się zarówno do dermatologa, urologia, ginekologia, okulisty, radiologa. Walka z chorobą wymaga, więc współpracy specjalistów różnych dziedzin, na etapie diagnozowania, jak i leczenia.