Otyłość

Otyłość to wynik stałego dodatniego bilansu energetycznego, którego efektem jest gromadzenie się nadmiernej ilości tłuszczu. Otyłość rozróżnia się jako pierwotną (prostą) oraz otyłość wtórną (objawową).

Otyłość pierwotna (prosta), czyli skutek stałego dodatniego bilansu energetycznego wskutek pierwotnego nadmiernego jedzenia,

otyłość wtórna (objawowa) - objaw zaburzeń i chorób metabolicznych oraz stanów chorobowych innych narządów, np. cukrzyca, choroba Cushinga, zespół Cushinga.

Podział ten ma znaczenie terapeutyczne

Otyłość nie jest odrębną chorobą, której przyczyny i objawy byłyby ściśle określone. W tym przypadku jest to stan większej ilości tkanki tłuszczowej, którego głównym objawem jest widoczne zwiększenie masy ciała. Czasami otyłość jest objawem towarzyszącym różnym chorobom, a wtórnie może być przyczyną chorób innych narządów. Schorzenie to stanowi zagrożenie dla zdrowia całego organizmu oraz grozi uszkodzeniami poszczególnych narządów.

Otyłość stanowi zagrożenie zdrowia i życia dlatego należy jej radykalnie przeciwdziałać już na samym początku, kiedy się pojawia. Sprzyja ona:

• Hiperlipidemii i miażdżycy,
• nadciśnieniu tętniczemu,
• niewydolności wieńcowej
• zawałowi serca,
• zmianom zwyrodnieniowym stawów (szczególnie nóg),
• kamicy żółciowej,
• kompleksom i zaburzeniom psychicznym
• chorobom neurologicznym
• zapaleniu nerwów,
• obniżeniu wydolności wysiłkowej,
• udarowi mózgu.

Otłość pojawia się zazwyczaj w wieku średnim i starszym, jednakże może wystąpić w każdym wieku, a u kobiet także po okresie przekwitania. Duży wpływ na pojawienie się otyłości w wieku dorosłym ma odżywianie się w dzieciństwie. Pewne typy budowy ciała np. pykniczny, czyli niski wzrost i krótka szeroka klatka piersiowa, są bardziej narażone na otyłość. Asteniczny typ budowy ciała natomiast nie sprzyja otyłości. Otyłość występuje też rodzinnie - predyspozycje do otyłości mogą więc być dziedziczne, choć ważną funkcję pełnią także nawyki żywieniowe oraz styl życia.

Norma tłuszczu w prawidłowym organizmie wynosi ok. 20% masy ciała. Swoje źródło odnajduje w tłuszczu pokarmowym, ale organizm ludzki ma także zdolność syntezowania tłuszczu z cukrów. Otyłość to wynik ciągłego spożywania nadmiaru pokarmów w stosunku do potrzeb. Źródło postaci takiej energii nie ma znaczenia. (tłuszcze, węglowodany, białka). Węglowodany to niezbędny czynnik w spalaniu tłuszczów. Na skutek braku insuliny w organizmie nie dochodzi do całkowitego spalania tłuszczów i pojawiają się resztkowe substancje tego procesu, powodujące kwasicę cukrzycową, tzn. ciała ketonowe: aceton, kwas acetooctowy. Dlatego otyłość bardzo często się pojawia w zaburzeniach przemiany materii węglowodanów.

W cukrzycy w wyniku zaburzeń spalania węglowodanów dochodzi do powstania predyspozycji do rozwoju otyłości. Ale także, w wyniku wszystkich powiązań i współzależności przemiany materii, rozwojowi cukrzycy sprzyja otyłość. Odpowiedzialny za regulację przemiany tłuszczowej jest układ nerwowy i układ hormonalny (insulina, tyroksyna, hormony płciowe itd.). Mimo wszystko nawet z takimi regulacjami nadwaga jest zawsze wynikiem przyjmowania większych ilości pokarmów, niż wynosi na nie zapotrzebowanie, w danym wieku, sytuacji, przy danym trybie życia i u danej płci. Nie musi to być naprawdę duże ciągłe przejadanie się: wystarczy, że bilans energetyczny jest dodatni i już następuje nadmierne gromadzenie się tłuszczu w organizmie. Odkładanie się tkanki tłuszczowej zależy od przyczyny, płci i wieku.

Dzięki częstym kontrolom wagi możliwe jest utrzymywanie stałej normalnej masy ciała. Osoby ze skłonnościami do nadwagi powinny mieć domową wagę i codziennie kontrolować się w tych samych warunkach. Wskazane jest także okresowe porównywanie własnej wagi z wagą należną podaną w specjalnych tabelach (uwzględniających wiek, płeć, wzrost i typ budowy).

BMI, wskaźnik masy ciała (Body Mass index):

WMC=Cc/W2

gdzie:

WMC (BMI) = wskaźnik masy ciała, Cc = masa ciała w kilogramach,

W2 = wzrost w metrach (podniesiony do kwadratu); norma WMC (BMI), oznaczająca masę prawidłową, mieści się w granicach 20-25.

Otyłość zależy od tego, co ją wywołało oraz od wieku i płci osoby, u której występuje. Sposób gromadzenia się i rozkładania tkanki tłuszczowej, tzn. równomierny, guzowaty, oraz tryb życia i odżywiania się pozwalają ustalić, co właściwie jest przyczyną otyłości.

Leczenie:
Przede wszystkim należy zapewnić ujemny bilans energetyczny (dieta ubogoenergetyczna). W przypadku otyłości wtórnej powinno się ustalić przyczynę i leczyć chorobę zasadniczą. Zaleca się ruch, świeże powietrze, ćwiczenia gimnastyczne. Dużą rolę odegrają zasady, które ustali lekarz na podstawie badań. Ostateczny rezultat jest uzależniony przede wszystkim od samego chorego. Spadek masy ciała jest istotny dla: zmniejszenia ryzyka chorób i niewydolności serca, zmniejszenia ryzyka chorób i niewydolności naczyń krwionośnych, zmniejszenia hiperlipidemii, zmniejszenia ryzyka zachorowania na cukrzycę i ułatwienia kontrolowania cukrzycy, zmniejszenia ryzyka chorób stawów kończyn dolnych.