Białaczka to nowotworowa choroba krwi. W jej trakcie dochodzi do niekontrolowanego namnażania się w szpiku kostnym lub krwi obwodowej nieprawidłowych, złośliwych komórek pochodzących właśnie z krwi. Te komórki zależnie od tego, jaki występuje typ białaczki, są mniej lub bardziej agresywne wobec organizmu chorego.
Komórki białaczkowe, przez niekontrolowane namnażanie powodują wyparcie prawidłowych komórek ze szpiku i zaprzestanie produkcji krwi, powodując anemię i małopłytkowość. Na ogół dzielimy białaczki na ostre i przewlekłe. Białaczki ostre są to bardzo agresywne choroby nowotworowe, objawiające się nagle i wymagające niezwłocznego leczenia.
Ostra białaczka promielocytowa stanowi podtyp ostrej białaczki szpikowej. W tym przypadku jest to nowotwór złośliwy krwi i szpiku kostnego, określany też jako ostra białaczka progranulocytowa. Taka forma białaczki stanowi około 10% wszystkich zachorowań na ostrą białaczkę szpikową (OBS). Takie rozpoznanie daje lepsze rokowania niż w innych podtypach OBS. U 70-80% chorych istnieje szansa na uzyskanie remisji po leczeniu.
Objawy
Objawy ostrych białaczek pojawiają się w ciągu kilku dni do kilku tygodni (rzadziej miesięcy) od zachorowania. Najczęściej związane są z wyparciem ze szpiku produkcji krwi przez szybko namnażające się komórki nowotworowe. Skutkiem nieprawidłowej produkcji krwinek są anemia, małopłytkowość oraz brak neutrocytów, odpowiedzialnych za obronę organizmu przed bakteriami i grzybami.
Objawy takie jak bladość, osłabienie, zła tolerancja wysiłku, przyśpieszone bicie serca, przyśpieszony oddech, zawroty głowy czy szum w uszach związane są z niedokrwistością, czyli anemią. W przypadku osób starszych głównie tych cierpiących na chorobę wieńcową wystąpić mogą zaostrzenia w formie bólów wieńcowych, a nawet zawału mięśnia sercowego. Pojawienie się wybroczyn (punkcikowa tych czerwonych wykwitów) na skórze lub śluzówkach jamy ustnej, krwawień z nosa, krwistego moczu lub krwi w odkrztuszanej plwocinie świadczy o małopłytkowości, czyli niedoborze płytek krwi.
Niedobór neutrocytów jest odpowiedzialny za występowanie częstych infekcji, zwłaszcza bakteryjnych lub grzybiczych, którym towarzyszy wysoka gorączka. Są one często nieustępujące lub nawracające po leczeniu doustnymi antybiotykami. Gorączka, która związana jest z samą białaczką, może pojawić się, nawet gdy nie ma infekcji. Obecne przy tym są różne objawy takie jak: powiększenie węzłów chłonnych, wątroby, śledziony, przerost dziąseł, bóle kostne, nacieki skóry, zaburzenia świadomości, niewydolność serca lub nerek, a także inne rzadziej spotykane objawy. W morfologii krwi obserwuje się wspomniane: niedokrwistość, małopłytkowość i neutropenię, natomiast całkowita ilość białych krwinek może być obniżona, prawidłowa, podwyższona lub bardzo wysoka.
Leczenie
Ze względu na szybki postęp choroby decyzję o leczeniu zazwyczaj podejmuje się natychmiast. Chorzy muszą być leczeni w specjalistycznych oddziałach hematologicznych. Lekarz planuje terapię na podstawie tzw. czynników prognostycznych, czyli zestawu czynników, które na świecie uznano za pogarszające lub polepszające rokowanie. Znaczenie ma nie tylko rodzaj białaczki, lecz także wiek, stan ogólny pacjenta, płeć oraz obecność innych chorób, na które pacjent chorował (np. choroby serca, cukrzyca itd.).
Na chwilę obecną korzysta się z następujących metod leczenia: chemioterapii, przeszczepu (transplantacji) szpiku, kwau all-transretinowego (ATRA). Chemioterapia nowotworów stanowi metodę systemowego leczenia nowotworów złośliwych za pomocą leków cytostatycznych. W leczeniu nowotworów korzysta się także z leków hormonalnych, leków celowanych molekularnie i przeciwciał monoklonalnych. Cytostatyki zabijają komórki dzielące się, stąd oprócz komórek nowotworowych zabijają również prawidłowe komórki organizmu. Leczenie systemowe za pomocą cytostatyków może być prowadzone jedynie przez lekarzy posiadających specjalizację z onkologii klinicznej. Prowadzone musi być na oddziałach szpitalnych posiadających pracownie cytostatyków oraz odpowiednio wykwalifikowany personel.
Przeszczepienie szpiku kostnego to zabieg, w którego trakcie podaje się pacjentowi preparat zawierający komórki macierzyste hematopoezy (krwiotworzenia), które potrafią odtworzyć układ krwiotwórczy pacjenta, który uległ poważnemu uszkodzeniu w czasie wcześniejszej chemioterapii lub radioterapii (przeszczep autologiczny) albo zastąpić patologiczną hematopoezę chorego (np. w przebiegu białaczki) szpikiem osoby zdrowej (przeszczep allogeniczny). Potocznie nazywanym "przeszczepem szpiku" określa się także przetoczenie macierzystych komórek hematopoetycznych izolowanych z krwi obwodowej w czasie zabiegu zwanego leukaferezą po ich wcześniejszej mobilizacji z użyciem cytokin lub cytostatyków. Kwas all-transretinowy jest to dodatkowo (do innych przypisanych przez lekarza) stosowany lek tylko u pacjentów z białaczką szpikową promielocytową (podtyp M3).
Życie z białaczką jest możliwe.
Na początku choroba przewraca życie chorego do góry nogami. W trakcie intensywnego leczenia ostrych białaczek wymagane jest od pacjenta skupienie się na sobie i przerwanie na jakiś czas pracy. Leczenie musi odbywać się w szpitalnych warunkach, a okres rekonwalescencji może być długi. Mimo wszystko po zakończeniu leczenia i uzyskaniu trwałej całkowitej remisji możliwy jest powrót do pracy i wszystkich zwykłych form aktywności. Często nowoczesne metody terapeutyczne pozwalają wielu chorym na białaczkę całymi latami prowadzić normalne życie. Chorzy i ich rodziny w razie potrzeby mogą szukać rady i wsparcia u wielu ośrodków i fundacji.
Powrót do listy