Przysadka mózgowa to główny gruczoł wewnątrzwydzielniczy organizmu. Odpowiada on za produkcje hormonów odpowiadających za pracę innych gruczołów dokrewnych. W przysadce mózgowej czasami tworzy się guz. Termin gruczolak jest często błędnie używa się jako formę zamienną, w stosunku do niezłośliwego nowotworu z tkanki gruczołowej.
Warto pamiętać, że nie spotyka się w praktyce guzów złośliwych, tworzących inwazyjne przerzuty odległe. Gruczolaki mogą wydzielać najróżniejsze hormony przysadkowe (m.in.: prolaktynę, ACTH, GH, TSH), lecz wcale nie muszą tego robić. Zdarzają się również objawy uciskowe wywołujące zaburzenia neurologiczne, w szczególności nacisk na nerwy wzrokowe.
Diagnoza i leczenie:
Gruczolaka przysadki mózgowej mogą wykryć następujący specjaliści:
- endokrynolog - poprzez wykrycie zaburzeń hormonalnych,
- okulista - poprzez nieprawidłowości stwierdzone podczas badania dna oka,
- neurolog - poprzez odkrycie śródczaszkowego procesu chorobowego.
Niezależnie od tego, kto go zdiagnozuje, konieczna jest i tak opinia endokrynologa, w celu zbadania aktywności hormonalnej gruczolaka. To bardzo ważne, ponieważ gruczolaka wydzielającego prolactinomę możemy wyleczyć preparatami farmakologicznymi. Pozostałe przeważnie muszą zostać zoperowane. Nie oznacza to jednak, że gruczolak ?niewydzielający? Jest gorszy, bo nie ma na niego leków.
W następstwie rozpowszechnienia badania MRI coraz częściej wykrywane są gruczolaki nieprzekraczające 10 mm, niewykazujące aktywności hormonalnej, bez znaczenia klinicznego. Zmiany te są monitorowane i przeprowadza się badania kontrolne. Niepodejmowane są jednak żadne ruchy inwazyjne ani próby leczenia. Leczenie operacyjne podejmowane jest tylko wtedy, gdy za pomocą MRI potwierdzone zostaną zmiany z cechami ucisku na sąsiadujące narządy lub przekraczające granice siodełka tureckiego, zmian wydzielających (z wyjątkiem prolactinomy) oraz zmian powiększających się.
Czasami stosuje się leczenie przy pomocy promieni jonizujących (radioterapia). Obecnie stosuje się precyzyjne (stereotaktyczne) metody ograniczające obszar napromieniowania. W związku z tym nie istnieje już tak duże ryzyko uszkodzenia sąsiednich organów, jak w przeszłości.
Rodzaje gruczolaków przysadki mózgowej
W terminologii medycznej przyjmuje się następujący podział gruczolaków:
- Gruczolaki przysadki kwasochłonne - powodują w okresie wzrostu gigantyzm, a po jego zakończeniu akromegalie
- Gruczolaki przysadki obojętnochłonne - przyczyniają się do wielu zaburzeń hormonalnych wynikających z niedoczynności przysadki
- Gruczolaki zasadochłonne - powodujące chorobę Cushinga
Profilaktyka:
Obecnie nie są znane przyczyny powstawania tej choroby i nie wiadomo jak jej zapobiegać. Czasami wywołują ją geny. Z ogólnych zaleceń, co do leczenia wiemy, że nie jest konieczna specjalistyczna dieta. Natomiast aktywność fizyczna powinna być dostosowana do możliwości chorego, należy ją oczywiście ograniczyć w okresie pooperacyjnym.
Powrót do listy