Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa (nadwrażliwość pokarmowa) to patologiczna immunologiczna odpowiedz organizmu na spożywane pokarmy lub składniki do nich dodawane.
Zwana jest także nadwrażliwością pokarmową, czyli pierwszym klinicznym sygnałem potencjalnej choroby atopowej. Może się pojawić w każdym wieku, ale z uwagi na specyficzny stan morfologiczno- biochemiczno- immunologiczny przewodu pokarmowego niemowląt i małych dzieci najczęściej jest stwierdzana w tym okresie życia.

Oprócz czynników genetycznych kluczowa role ogrywa także ekspozycja organizmu na alergeny pokarmowe (trofoalergeny). Fundamentalne okazuje się także wczesne wprowadzanie do diety mieszanek mleka krowiego oraz produktów stałych (tzw. weezning time). Oczywiście, istotny jest czas karmienia naturalnego. Jednak jego ochronna rola zapobiegania rozwojowi nadwrażliwości pokarmowej u dziecka jest ciągle przedmiotem dyskusji, wobec faktu obecności tych alergenów w mleku matki, które spożywa jako produkty odżywcze.

Alergia może objawiać się jedno lub wielonarządowo. Z tego też powodu rozróżnia się kilka klinicznych nadwrażliwości, opierając się na objawach stwierdzanych w alergii na białka mleka krowiego:

• żołądkowo-jelitową,
• skórną,
• z układu oddechowego i/lub uszu,
• z niedożywieniem przewlekłym,
• wstrząsową,
• oraz inne, rzadsze objawy kliniczne, tj. np. niedokrwistość, znaczny niedobór masy ciała, nadpobudliwość.

Powyżej 3.r.ż. przy rozpoznaniu schorzenia pomocne okazuje się stwierdzenie:

• szaroziemisty lub blady kolor powłok skórnych,
• wyraz twarzy dziecka świadczący o stałym zmęczeniu,
• obrzęknięte lub sino zabarwione okolice oczodołów (tzw. podkrążone oczy), uczucie lub objawy zatkania nosa,
• salut alergiczny (wycieranie nosa ręką z powodu stałego wycieku wydzieliny śluzowej),
• obecność poprzecznej zmarszczki na nosie,
• obłożony (pobrużdżony, geograficzny) język,
• długie rzęsy,
• różne nawyki mimowolne (tiki, grymasy twarzy, dłubanie w nosie, pocieranie nosa, chrząkanie, przetykanie-fukanie,
• chrapanie, obgryzanie paznokci), mierny stopień odżywienia lub niedobór masy ciała.

W przypadku braku skuteczności leczenia lub gdy pacjent reprezentuje ciężką postać kliniczną, możemy nasze postępowanie wspomóc farmakologicznie. Najczęściej posługujemy się trzema grupami leków:

• lekami przeciwhistaminowymi: pierwszej generacji (np.: Clemastin, Diphergan, Phenazolina) i drugiej generacji (cetryzyna, loratydyna);
• preparatem o skojarzonym działaniu przeciwhistaminowym i przeciwalergicznym - Ketotifen;
• lekami przeciwalergicznymi stosowanymi miejscowo, zapobiegającymi uwalnianiu mediatorów reakcji alergicznej typu I - kromoglikan sodu, który zasługuje na szczególną uwagę, gdyż może być podawany doustnie, szczególnie w alergii przewodu pokarmowego (Nalcrom, polski preparat Cropoz G).

Wraz z wiekiem ulega zmniejszeniu patogenetyczny udział alergenów pokarmowych. Zatem w okresie poprawy klinicznej po pewnym czasie stosowania diety eliminacyjnej należy podejmować próbę jej rozszerzenia o dotychczas eliminowane pokarmy.