Nowotwór neuroendokrynny

Nowotwór neuroendokrynny to rak powstający z komórek Merkla (z łac. carcinoma neuroendocrinale cutis, ang. Merkel cell carcinoma, MCC). Najwięcej zachorowań na to rzadkie schorzenie zaobserwowano u pacjentów znajdujących się w 8. dekadzie życia.

W organizmie człowieka komórki dzielą się nieprzerwanie, ale jest to proces w pełni kontrolowany. Gdy ma miejsce sytuacja, w której komórki zaczynają dzielić się nieprzerwanie, mamy do czynienia z rozwijającym się nowotworem. Istnieją dwa rodzaje nowotworów: łagodne i złośliwe. Poza tą klasyfikacją znajdują się właśnie nowotwory neuroendokrynne, które można podzielić na nowotwory hormonalnie aktywne i hormonalnie nieaktywne. Dzielimy je również w zależności od miejsca powstania.

MCC jest rakiem drobnokomórkowym, o niskim stopniu zróżnicowania i skąpej cytoplazmie, okrągłych jądrach i drobnoziarnistej chromatynie. Liczne są za to figury podziałów mitotycznych, komórki apoptotyczne i ogniska martwicy. Histologicznie rozróżniamy trzy typy MCC:

• trabekularny,
• pośredni,
• drobnokomórkowy.
  
  

Na szczęście dzięki stale rozwijającej się biologii molekularnej, na bieżąco poszerzamy swój zakres wiadomości na temat tej odmiany raka. Udało się dostrzec, m.in. kolejne zależności pomiędzy byciem nosicielem określonego wirusa i występowaniem raka neuroendokrynnego skóry. Badacze z Uniwersytetu Stanu Ohio dokonali interesującego odkrycia, które zaowocowało kolejnymi informacjami na temat tej odmiany nowotworu.

Do tej pory to wirus nazwany poliomawirusem komórek Merkla był uznawany za czynnik wywołujący raka neuroendokrynnego skóry. Ten patogen, odkryty zaledwie rok temu, stanowi interesujący przykład wirusa onkogennego (tj. powodującego rozwój nowotworu). Mimo wszystko choroba, którą wywoływał, jakkolwiek wyjątkowo agresywna, pojawiała się niezwykle rzadko i niemal wyłącznie u pacjentów, cierpiących z powodu poważnego upośledzeniem odporności.

Dopiero teraz, dzięki badaczom z amerykańskiego uniwersytetu można stwierdzić, że ten sam wirus może wywoływać także raka płaskonabłonkowego skóry (ang. squamous cell carcinoma – SCC) – czyli drugą najczęstszą formę nowotworu skóry.

Mimo wszystko najczęściej występującą odmianą nowotworu neuroendokrynnego jest nowotwór określany jako „rakowiak”. Prawie połowa przypadków zachorowań przypada na ten właśnie rodzaj guza. Przeważnie jest on diagnozowany w rejonie jelita ślepego, w jelicie krętym (końcowy odcinek jelita cienkiego), w żołądku bądź w płucach. Nowotwór ten odpowiedzialny jest za wytwarzanie serotoniny, czyli hormonu wpływającego na rozszerzenie bądź zwężenie naczyń krwionośnych. W chwili, gdy serotonina produkowana jest w nadmiarze, u chorego występują biegunka i samorzutne zaczerwienienie skóry. Mówimy wtedy o zespole rakowiaka, który objawia się bólami żołądka, brakiem apetytu, utrata masy ciała i uszkodzeniem mięśnia serca.

Najmniej inwazyjnym sposobem wykrycia komórek nowotworu neuroendokrynnego jest ultrasonografia nadbrzusza i jelita. Ta metoda jest nieoceniona w przypadkach zaawansowanego nowotworu, który można zauważyć dopiero dzięki tomografii komputerowej. W takich przypadkach wykorzystuje się metody zwiększające kontrastowość obrazu. Gdy przerzuty swoją strukturą są znacznie odmienne od otaczającej tkanki, można być niemal stuprocentowo pewnym, że pacjent cierpi z powodu nowotworu neuroendokrynnego. W momencie, gdy różnica nie jest tak zauważalna, należy przeprowadzić magnetyczny rezonans jądrowego (MRI).

Jeśli podejrzane komórki chorobowe znajdują się w okolicach ściany jelita, pacjent poddawany jest badaniu endosonograficznemu. W jego trakcie wprowadza się głowicę ultradźwiękową blisko ogniska choroby. W przypadkach zmagań z nowotworami neuroendokrynnymi pomocna jest medycyna nuklearna. Scyntygrafia nakierowana na receptory somatostatynowe (SRS) umożliwia wykrycie przerzutów lub wcześniej nieznanego ogniska nowotworu, jednakowoż dzieje się tak dopiero, wtedy gdy na powierzchni chorobowej znajdują się receptory somatostatynowe.