Hiperleksja

Co to jest hiperleksja?
Hiperleksja jest zaburzeniem charakteryzujący, się bardzo wcześnie rozwiniętą umiejętnością czytania. Istnieją przypadki, kiedy już 18 miesięczne dziecko czyta pojedyncze słowa, ale nie potrafi mówić. Hiperleksja to inaczej NLD - Nonverbal Learning Disabilities. Oznacza to problem w przetwarzaniu rozumiana informacji oraz nazywana zaburzeniami typu niewerbalnego. Jest to przeciwna forma dysleksji, w której występuje z pisaniem i czytaniem.

Hiperleksja przeważnie towarzyszy inna niepełnosprawność, taka jak autyzm lub zespół dziecka nadpobudliwego. Osoby z tą chorobą są zafascynowane literami i słowami pisanymi, co powoduje regres w nauce mowy. Zwykle dziecko zaczyna mówić w wieku trzech lat lub później, natomiast znacznie lepiej niż u rówieśników, rozwinięta jest umiejętność czytania.

Badania
Zdania naukowców są podzielone, co do kolejności w nauce mówienia i pisania. Logicznie jest, że dziecko powinno najpierw nauczyć się mówić, by potem mogło zarówno fonetycznie, jak i graficznie rozpoznawać znaki pisanie i w ten sposób nauczyć się czytać. Jednak naukowcy przedstawili tezę, że czytanie to dekodowanie i analiza, do których dziecko nie musi znać mowy. Wynika to z tak zwanej świadomości językowej, potrzebnej do opanowania obu tych umiejętności, która u każdego człowieka jest inna.

Sprzeczności
Dziecko z NLD, mimo niezwykłej umiejętności szybkiego czytania, talentu do ortografii i gramatyki, nie wyróżnia się poziomem IQ na tle innych osób. Czynność czytania, granicząca niekiedy z obsesją na punkcie słowa pisanego, jest tylko mechaniczna. W związku z tym, jeżeli dziecko nie pojmie umiejętności rozumienia znaczenia wyrazów to nie będzie w stanie pojąć tekstu, który widzi. Mogą też pojawić się problemy z komunikacją społeczną.

Dwa podtypy hiperleksji
Istnieją dwa podtypy tego zaburzenia. Pierwsze z nich to hiperleksyjne zaburzenia w uczeniu się języka, które cechuje problem z mową oraz zrozumieniem ogólnego znaczenia tekstu. Nauka języka jest opóźniona, pomimo dużego zasobu słów. Ten typ daje podobne objawy do autyzmu.

Drugi podtyp to hiperleksyjne zaburzenia w koordynacji wzrokowo-przestrzennej, przypominające zespół Aspergera. Wiąże się to z opóźnieniem tej właśnie koordynacji. Występują także zaburzenia mowy w zakresie wyrażania i interpretacji.

Terapia
Terapia w hiperleksji powinna zawierać różne aspekty tego zaburzenia. Dziecko podczas leczenia nauczy się świadomego różnicowania i wyodrębniania głosek z zachowaniem ich sekwencyjności w wyrazie, zdobędzie pamięć słuchową, a także umiejętność połączeń logiczno-gramatycznych.

W przypadku każdego dziecka terapia powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb. W związku z tym należy zastosować odpowiednie podejście - leczenie przyniesie skutek tylko wtedy, gdy dziecko będzie współpracować i aktywnie uczestniczyć w ćwiczeniach. Polegają one między innymi na tworzeniu rymów, podawaniu słów o przeciwnym znaczeniu, łączeniu różnych części mowy ze sobą lub układaniu opowiadań z pociętych wyrazów. Dzieci z hiperleksją mają często problem ze skupieniem uwagi na lekcjach, dlatego terapia poprawi ich wyniki w nauce.