Choroby wątroby zbierają coraz większe żniwo. Większość z nich wymaga długiego leczenia i zaawansowanej farmakoterapii. Coraz częściej diagnozuje się także skutki nadmiernego spożywania alkoholu – w postaci alkoholowej choroby wątroby. Co powinniśmy o niej wiedzieć?
Po co nam wątroba?
Wątroba to największy gruczoł w ciele człowieka. Jak pamiętamy z lekcji biologii w szkole podstawowej, przynależy on do układu pokarmowego. U mężczyzn jest nieco większa – jej waga waha się od 1500 do 1700 gramów, podczas gdy u kobiet jest to zazwyczaj 1300-1500 gramów. Należy jednak pamiętać, że po napełnieniu się krwią, objętość wątroby wzrasta o 500-800 dodatkowych gramów. Wątroba umiejscowiona jest w prawym podżebrzu, nieco pod przeponą. Składa się z czterech płatów: prawego, lewego, czworobocznego i ogoniastego. Za jej ukrwienie odpowiadają żyła wrotna i tętnica wątrobowa właściwa. Większość komórek wątrobowych to hepatocyty; sama wątroba posiada duże możliwości regeneracji. I dobrze, bo pełni wiele różnych funkcji odpornościowych i trawiennych. To tutaj odbywa się trawienie tłuszczów, a także gospodarka węglowodanami i białkami. Wątroba gromadzi witaminy oraz odtruwa organizm, a jakby tego było mało – także produkuje potrzebną nam żółć. Stąd objawy choroby wątroby nie powinny być przez nas bagatelizowane, ze względu na istotną rolę tego organu w ludzkim organizmie.
Choroby wątroby – objawy
Jedną z najpopularniejszych chorób wątroby w Polsce jest wirusowe zapalenie wątroby. Powszechnie bywa zwane żółtaczką, lecz to jedynie jeden z jego objawów, niekoniecznie zresztą świadczący o tym właśnie schorzeniu. Chorym często towarzyszą objawy, które przypominają grypę: wymioty, uczucie łaknienia lub biegunka; później zaczynają się bóle stawów i samej wątroby. Ściemnia się także kolor moczu, a kolor stolca – jaśnieje. Później zwykle pojawia się sama żółtaczka (choć nie musi); zazwyczaj pierwsze zażółcenia mają miejsce na twardówce oka. Żółceniu skóry towarzyszy uporczywy świąd, zwłaszcza w nocy. Co ciekawe jednak, nie wszystkie rodzaje wirusowego zapalenia wątroby przebiegają objawowo. Należy pamiętać, że samych rodzajów choroby jest kilka i wywołują je różne wirusy – ogólnie odmian jest siedem (od typu A do typu G). Schorzenie może mieć również przebieg ostry lub przewlekły. Inne choroby wątroby to między innymi przypadłości autoimmunologiczne, pierwotna marskość wątroby oraz zbierająca ogromne żniwo marskość wątroby alkoholowa. Więcej na temat chorób wątroby możesz dowiedzieć się tutaj.
Alkoholowe zapalenie wątroby – dlaczego alkohol szkodzi?
Alkoholizm w dzisiejszym społeczeństwie staje się potężną plagą. Według danych z 2005 roku, ilość konsumowanego w Europie alkoholu to aż jedenaście litrów rocznie na mieszkańca w przeliczeniu na alkohol 100% (za: Szymczak i in., 2009). Dzieje się tak dzięki legalności używki i niskiej jej cenie. Pomijając aspekty psychologiczne i społeczne, uzależnienie od alkoholu to również problem ekonomiczny – według szacunków, aż 15 milionów Amerykanów choruje na alkoholizm, a wydatki w służbie zdrowia przeznaczane na walkę z uzależnieniem to aż 15 proc. ogólnej kwoty przeznaczonej na ochronę zdrowia (Cichoż-Lach i in., 2008). Do tego, trudno zdiagnozować chorobę – wiele osób wstydzi się problemów z alkoholem i ukrywa je (Czech, Hartleb; 2007). Również lekarze, bez względu na specjalność, niechętnie pytają pacjentów o problemy z alkoholem (Woronowicz, 2002). Często więc choroba nie jest rozpoznana prawidłowo, a problemy zdrowotne się nasilają. Alkohol największe spustoszenie wywołuje w układzie nerwowym i pokarmowym. Owocem tych ostatnich jest często alkoholowe zapalenie wątroby. Na czym ono polega?
Choroby wątroby – nierozłączne z nadużywaniem alkoholu
Alkoholowa choroba wątroby rozwija się u 10-35 proc. nadużywających alkohol, a u 8-20 proc. prowadzi ono do alkoholowej marskości wątroby. To nie znaczy, że pozostali mogą spać spokojnie – prawie wszyscy cierpiący na alkoholizm wykazują cechy stłuczenia wątroby (za: Kasztelan-Szczerbińska, Słomka, Celiński; 2010). Śmiertelność z powodu alkoholowej choroby wątroby to 5-6 proc. i zajmuje ona pod tym względem 9. miejsce w populacji Europy Zachodniej. Mechanizm choroby jest dość skomplikowany. W skrócie, nadmierna konsumpcja etanolu prowadzi do przerostu komórek jelitowych, uszkodzenia bariery jelitowej i endotoksemii wtórnej – ilość endotoksyn w organizmie wzrasta, a wątroba nie może sobie z nimi poradzić. Bariera jelitowa uszkadzana jest zaś przez aldehyd octowy dostarczany z alkoholem. Niestety, uszkodzenie wątroby może doprowadzić do alkoholowej marskości wątroby, która staje się coraz większym problemem w Polsce: wskaźniki zgonów z powodu marskości wątroby rosną wraz ze wskaźnikami spożywania alkoholu przez mężczyzn w wieku produkcyjnym (za: Moskalewicz, Sierosławski, Dąbrowska; 2005). Nie do końca wiadomo natomiast dlaczego jedynie kilkanaście-kilkadziesiąt procent chorych jest podatnych na tę chorobę; wciąż trwają badania dotyczące tego obszaru. Coraz więcej mówi się także o cukrzycy alkoholowej, związanej z uszkodzeniem trzustki poprzez nadmierne spożywanie alkoholu (za: Gąsiorowska i in., 2009). Jedno jest pewne – alkohol potrafi wyrządzić potężne szkody naszemu układowi pokarmowemu. Więcej o alkoholowej chorobie wątroby możesz przeczytać tutaj.
Jak radzić sobie z alkoholową chorobą wątroby?
Po pierwsze: nie nadużywać alkoholu. Oczywiście, dla kogoś, kto już jest uzależniony, łatwiej to powiedzieć niż zrobić. Należy pamiętać, że alkoholizm to nie wybór, a schorzenie – w Polsce zyskała już status choroby cywilizacyjnej (za: Szymczak i in., 2009). Osoba cierpiąca na alkoholizm powinna bezwzględnie zwrócić się o pomoc do lekarza – nawet pierwszego kontaktu, który pokieruje ją do odpowiednich specjalistów. Najczęściej podstawą leczenia alkoholizmu jest terapia, prowadzona przez terapeutę uzależnień; grupowa lub indywidualna. Niekiedy potrzebna jest również konsultacja psychiatryczna i wspomagająca leczenie farmakoterapia. Ponieważ alkohol czyni duże szkody w naszym organizmie, niekiedy trzeba zwrócić się również do lekarzy innych specjalności – zwłaszcza neurologa czy gastrologa, jeśli wystąpi podejrzenie opisanych wyżej schorzeń. Dokładny wywiad lekarski, przeprowadzony przez lekarza rodzinnego, psychologa lub psychiatrę, pomoże ustalić co w tym momencie jest najpilniejszym do leczenia objawem czy chorobą. Warto pamiętać, że nierzadko w terapii alkoholizmu bierze udział cala rodzina chorego - uczy się dzięki temu jak wspomagać pacjenta i wspierać go na drodze wyjścia z uzależnienia. Wspólna terapia i wsparcie społeczne sukcesywnie zwiększa szanse chorego na wyjście z nałogu.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
- Gasiorowska, A., & Talar-Wojnarowska, R. Świeżo wykryta bezobjawowa cukrzyca wtórna u chorych na przewlekłe alkoholowe zapalenie trzustki (PAZT)-wskaźnik prognostyczny uszkodzenia tego narządu?.Presentation: poster at XI Kongres PTG-E, Sesja tematyczna 1., by Anita Gasiorowska
- Moskalewicz, J., Sierosławski, J., & Dąbrowska, K. (2005). Dostępność fizyczna alkoholu a szkody zdrowotne. Alkoholizm i Narkomania, 18(4), 51-64.
- Czech, E., & Hartleb, M. (2007). Tradycyjne i nowe wskaźniki biologiczne spożywania alkoholu w ilościach szkodliwych dla zdrowia. Alkoholizm i Narkomania, 20(1), 103-118.
- Cichoż-Lach, H., Grzyb, M., Celiński, K., & Słomka, M. (2008). Nadużywanie alkoholu a alkoholowa choroba wątroby. Alkoholizm i Narkomania, 21(1), 55-62.
- Szymczak, A. Niśkiewicz, I. ., Krela-Kaźmierczak, I. ., & Linke, K. . (2009). Wpływ alkoholu na wybrane schorzenia przewodu pokarmowego. Nowiny Lekarskie, 78(3-4), 222-227.
- Woronowicz, B. T. (2002). Problemy alkoholowe w praktyce lekarza rodzinnego. Med. Rodz, 1(17), 16-22.
- Kasztelan-Szczerbińska, B., Słomka, M., & Celiński, K. (2010). Dysfunkcja bariery śluzówkowej jelit i endotoksemia–ogniwa kaskady zapalnej w alkoholowej chorobie wątroby. Przegląd Gastroenterologiczny, 5, 77-82.
Co o tym sądzisz?